پرنده شکاریپرنده شكاركننده حیوانات، همچون عقاب و باز در رديف پرندگان بزرگ گوشتخوار، درنده و حرام گوشت به شمار مى‌روند. ۱ - جایگاه در فقهاز اين عنوان در بابهاى تجارت، صید و ذباحه و اطعمه و اشربه سخن رفته است. ۱.۱ - حکم فقهی شکارحيوانى كه به وسیله پرنده شكارى صيد مى‌گردد اگر توسط پرنده كشته شود خوردن آن حلال نيست و اگر توسط پرنده کشته نشود و تذکیه شود حلال مى‌باشد . امام خمینی درباره شکار با حیوان و شرایطی که در آن معتبر است می‌نویسد: «از شکار حیوان و مقتول آن به جز آنچه که به‌وسیله سگ تعلیم‌یافته باشد، چه سلوقی باشد یا غیر آن و چه سیاه باشد یا غیر آن، حلال نمی‌شود، پس شکار غیر سگ تعلیم‌یافته، از حیوانات شکاری مانند یوزپلنگ و پلنگ و غیر این‌ها و پرنده‌های شکاری مانند باز و عقاب و قرقی و غیر آن‌ها، اگرچه تعلیم‌یافته باشند، حلال نمی‌باشند. پس آنچه را که سگ تعلیم‌دیده می‌گیرد و با گازگرفتن و مجروح کردن آن را می‌کشد، مذکّی است و بدون ذبح، خوردن آن حلال است؛ پس گازگرفتن و مجروح نمودن سگ در هر جای حیوان که واقع شود به منزله ذبح آن است.» [۲]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۱۴۴، کتاب الصید و الذباحة، القول فی الصید، مسالة۱.
البته «گرفتن شکار به‌وسیله حیوانی غیر سگ - مانند یوزپلنگ و پلنگ و باز شکاری و غیر این‌ها - مانعی ندارد به این معنی که شکاری که ممتنع است به‌وسیله آن‌ها غیر ممتنع و تسلیم شود. و لیکن به‌وسیله این وسائل حلال نمی‌شود مگر اینکه به شکار برسد و آن را تذکیه نماید.» [۳]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۱۴۸، کتاب الصید و الذباحة، القول فی الصید، مسالة۷.
۱.۲ - حکم خرید و فروش پرنده شکاریبنابر قول به حرمت خرید و فروش درندگان، پرنده شكارى ـ به جهت آنكه منفعت حلال دارد ـ از اين حکم مستثنا و داد و ستد آن صحیح است. ۱.۳ - پرنده شکاری وسیله‌ای برای مالکیت بر شکارهرچند که پرنده شکاری از آن دسته ابزاری نیست که از جنبه فقهی شکار با آن به منزله ذبح شرعی باشد، ولی بااین‌حال از ابزار مالکیت بر شکار به شمار رفته است. امام خمینی در تحریرالوسیله در این باره می‌نویسد: حیوان وحشی - چه پرنده باشد یا غیر آن - با یکی از سه امر ملک می‌شود: ... سومی آن‌ها این است که به سبب وسیله‌ای آن را غیر ممتنع و تسلیم کند، مانند اینکه به آن تیر بزند و به‌طوری مجروح شود که مانع دویدن آن شود یا بالش را بشکند که از پریدن آن جلوگیری نماید؛ چه این وسیله از وسایل حلال کننده شکار باشد؛ مانند تیر و سگ تعلیم‌یافته، یا از غیر این‌ها باشد؛ مانند سنگ و چوب و یوزپلنگ و باز و شاهین و غیر این‌ها. و در این هم معتبر است که به‌کاربردن وسیله به‌قصد شکار و تملک باشد؛ پس اگر بیهوده یا برای نشانه‌گیری یا برای غرض دیگری تیر بزند، مالک آن نمی‌شود؛ پس اگر شخص دیگری به‌قصد تملک آن را بگیرد، مالک آن می‌شود. [۵]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۱۵۰، کتاب الصید و الذباحة، القول فی الصید، مسالة۱۵.
و «هر چیزی که وسیله ثابت نگه‌داشتن حیوان و برطرف نمودن امتناع و سرپیچی آن، قرار داده شود ظاهراً ملحق به‌وسیله شکار می‌شود ولو اینکه گودالی در راه او کنده شود تا در آن بیفتد، یا به اینکه در زمینی آب انداخته شود تا اینکه زمین به‌صورت باتلاق درآید و حیوان در آن فرو رود، یا درب چیز تنگی باز شود و دانه در آن ریخته شود تا گنجشک‌ها داخل آن شوند و درب به روی آن‌ها بسته شود و امتناع آن‌ها از بین برود.» [۶]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۱۵۱، کتاب الصید و الذباحة، القول فی الصید، مسالة۱۶.
۲ - پانویس۳ - منبع• فرهنگ فقهی مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۲، ص۲۵۹ • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |